Α) Γενικά Θέματα: Ειδικής Αγωγής & μαθησιακών δυσκολιών.

–  Οι Μαθησιακές δυσκολίες και η σχέση τους με άλλες δυσκολίες στο πλαίσιο της Ειδικής Αγωγής- Υποτύποι Μαθησιακών Δυσκολιών.

– Ανίχνευση/Screening μαθησιακών δυσκολιών

– Εκτίμηση Αναδυόμενου Γραμματισμού

– Εκπαιδευτική αξιολόγηση στην πρώτη και τη δεύτερη σχολική ηλικία

– Αντιμετώπιση ΜΔ και προσεγγίσεις :

  α) Θεραπευτικά προγράμματα

  β) Αντιμετώπιση στην τάξη και το τμήμα ένταξης

  γ) Διαφοροποιημενη διδασκαλία

  δ) Καθολικός Σχεδιασμός

  ε) Προσαρμογές σχολικών εγχειριδίων για τη Γλώσσα και τα Μαθηματικά

– Διγλωσσία και ΜΔ

– Αξιολόγηση του δίγλωσσου, πολύγλωσσου μαθητή – Προτάσεις παρέμβασης

Β) Μαθησιακές Δυσκολίες στη Γλώσσα

– ΑΝΑΓΝΩΣΗ

α) Από τον κώδικα προς τη λέξη – κείμενο (Bottom- Up )

β) από το κείμενο προς τη συλλαβή και τον κώδικα (Top- Down- Balance)

γ) Κειμενοκεντρική – Επικοινωνιακή προσέγγιση

δ) Guided-Reading

-Στρατηγικές για:

α) ανάπτυξη και βελτίωση της φωνημικής επίγνωσης

β) ανάπτυξη και βελτίωση της φωνολογικής επίγνωσης

γ) ανάπτυξη και βελτίωση λεξιλογίου

δ) ανάπτυξη της αναγνωστικής ευχέρειας

– Ψυχοεκπαιδευτικές παρεμβάσεις για:

Προσοχή, μνήμη, οπτική αντίληψη και επεξεργασία

Γ) Μαθησιακές δυσκολίες στα Μαθηματικά

– ΜΔ και Μαθηματικά

– Χρήση εργαλείων ΤΠΕ για την κατασκευή ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού και για την κατασκευή εργαλείων αξιολόγησης και εξάσκησης στο διαδίκτυο

– Προ-μαθηματικές έννοιες και ανάπτυξη  της αίσθησης του αριθμού στην προσχολική υλικία

– Στρατηγικές διδασκαλίας των βασικών πράξεων στο σύνολο των φυσικών αριθμών ( για όλες τις ηλικιακές ομάδες)

– Η έννοια του μη αρνητικού ρητού αριθμού (δεκαδκή και κλασματική μορφή)

– Επίλυση προβλήματος ( ενός ή δύο βημάτων στο σύνολο των φυσικών αριθμών)

– Στρατηγικές διδασκαλίας των βασικών γεωμετρικών εννοιών στην ηλικιακή ομάδα 6-12

To Σύστημα Επικοινωνίας Μέσω Ανταλλαγής Εικόνων (PECS), αναπτύχθηκε το 1985 σαν ένα μοναδικό πακέτο παρέμβασης ενισχυτικής/εναλλακτικής επικοινωνίας για άτομα με κάποια διαταραχή του φάσματος του αυτισμού ή συναφείς αναπτυξιακές δυσκολίες. Το PECS πρωτοχρησιμοποιήθηκε στο Πρόγραμμα Αυτισμού του Delaware και κέρδισε παγκόσμια αναγνώριση διότι έδωσε έμφαση στην έναρξη της επικοινωνίας ανάμεσα στα άλλα συστατικά της. Το PECS δεν απαιτεί πολύπλοκα ή ακριβά υλικά. Σχεδιάστηκε έχοντας κατά νου τις οικογένειες, τους εκπαιδευτές και το προσωπικό προστατευμένων κατοικιών, γι’ αυτό είναι εύκολο να χρησιμοποιηθεί σε ποικίλα περιβάλλοντα.

Το PECS ξεκινάει διδάσκοντας στο άτομο να δίνει την εικόνα ενός επιθυμητού αντικειμένου σε έναν «σύντροφο επικοινωνίας», ο οποίος αμέσως ανταποκρίνεται στην ανταλλαγή σαν να είναι αίτημα. Το σύστημα περνά στη διδασκαλία τής διάκρισης μεταξύ εικόνων και πώς να τις βάζουμε μαζί σχηματίζοντας προτάσεις. Στα πιο προχωρημένα στάδια τα άτομα μαθαίνουν να απαντούν σε ερωτήσεις και να κάνουν σχόλια.

Το πρωτόκολλο διδασκαλίας τού PECS βασίζεται στο βιβλίο του B.F. Skinner «Κατανόηση της Λεκτικής Συμπεριφοράς» (Verbal Behavior), με στόχο να διδάσκονται συστηματικά λειτουργικοί ‘λεκτικοί’ συντελεστές (verbal operants) χρησιμοποιώντας στρατηγικές βοήθειας (prompts) και ενίσχυσης, που καταλήγουν στην αυτόνομη επικοινωνία. Δεν χρησιμοποιούνται λεκτικές βοήθειες, ευοδώνοντας με αυτόν τον τρόπο την άμεση έναρξη επικοινωνίας και αποφεύγοντας την εξάρτηση από βοήθειες.

Το PECS σημειώνει επιτυχία με άτομα όλων των ηλικιών που έχουν διάφορες επικοινωνιακές, γνωστικές και σωματικές δυσκολίες. Πολλά παιδιά προσχολικής ηλικίας αρχίζουν να αναπτύσσουν λόγο χρησιμοποιώντας το PECS. To σώμα ερευνών που υποστηρίζει την αποτελεσματικότητα του PECS ολοένα μεγαλώνει.

Τα έξι στάδια του PECS

Στάδιο 1: Πώς επικοινωνούμε.

Οι μαθητές μαθαίνουν να ανταλλάσσουν μια εικόνα για κάποιο αντικείμενο ή δραστηριότητα που επιθυμούν πραγματικά.

Στάδιο 2: Απόσταση και επιμονή.

Χρησιμοποιώντας ακόμη μεμονωμένες εικόνες, οι μαθητές μαθαίνουν να γενικεύουν τη νέα τους δεξιότητα χρησιμοποιώντας την σε διαφορετικά μέρη, με διαφορετικούς ανθρώπους και σε διάφορες αποστάσεις. Διδάσκονται επίσης να είναι πιο επίμονοι στην επικοινωνία τους.

Στάδιο 3: Διάκριση εικόνων.

Οι μαθητές μαθαίνουν να επιλέγουν ανάμεσα σε δύο ή περισσότερες εικόνες για να ζητήσουν κάθε φορά κάποιο επιθυμητό αντικείμενο ή δραστηριότητα. Οι εικόνες τοποθετούνται μέσα σε ένα βιβλίο επικοινωνίας – ένα ντοσιέ με κρίκους και λωρίδες Velcro, όπου φυλάγονται οι εικόνες και αφαιρούνται εύκολα για επικοινωνία.

Στάδιο 4: Δομή πρότασης.

Οι μαθητές μαθαίνουν να δομούν απλές προτάσεις πάνω σε μια αποσπώμενη βάση χρησιμοποιώντας μια εικόνα «θέλω» μαζί με την εικόνα του αντικειμένου που ζητούν.

Επίθετα και Επέκταση γλώσσας

Οι μαθητές μαθαίνουν να διευρύνουν τις προτάσεις τους προσθέτοντας επίθετα, ρήματα και προθέσεις.

Στάδιο 5: Απάντηση σε ερωτήσεις.

Οι μαθητές μαθαίνουν να χρησιμοποιούν το PECS για να απαντούν στην ερώτηση «Τι θέλεις;».

Στάδιο 6: Σχολιασμός.

Τώρα οι μαθητές διδάσκονται να κάνουν σχόλια όταν τους ρωτάνε πράγματα όπως «Τι βλέπεις;», «Τι ακούς;» και «Τι είναι αυτό;». Μαθαίνουν να συνθέτουν προτάσεις που αρχίζουν με τις λέξεις «Βλέπω», «Ακούω», «Νιώθω», «Είναι» κ.λπ.

Πηγή: pecs-greece.com

Το πρόγραμμα TEACCH (Treatment and Education of Autistic and Communication Handicapped Children), δημιουργήθηκε από τον τον Eric Schopler στο Πανεπιστήμιο της Β. Καρολίνας και είναι πλεον γνωστό σε πολλές χώρες. Η μέθοδος αυτή, πραγματεύεται την ανάγκη να παρέχουμε “δομημένη εκπαίδευση” προκειμένου να δημιουργηθεί μια ρουτίνα κ ένα προβλέψιμο περιβάλλον.  Είναι γνωστό πως στα παιδιά με αυτισμό, η καθημερινότητα φαίνεται αρκετά απρόβλεπτη και η παραμικρή διαφορά μπορεί να τους προκαλέσει συναισθηματική σύγχυση,στρες και αποδοργάνωση. Επομένως με τη μεθοδο αυτή, το παιδί νιώθει ασφάλεια στην καθημερινότητά του και αυτό το βοηθά να λειτουργεί και να εκπονεί τις δραστηριότητες του.

Επιπρόσθετα, η μέθοδος TEACCH είναι βασισμένη στην οργάνωση ατομικών χώρων εργασίας, στη χρήση οπτικών βοηθημάτων (όπως φωτογραφίες, αντικείμενα και λίστες κα), στο εξατομικευμένο διδακτικό προγράμμα, αλλά και στην ανάπτυξη ομαδικών δραστηριοτήτων για την ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Συμπεραίνουμε λοιπον, ότι η μέθοδος αυτή ,στοχεύει στην ανάπτυξη και ενίσχυση των δεξιοτήτων της επικοινωνιας του παιδιού, ώστε σταδιακά να γίνει αυτόνομο και να μπορεί να ενταχθεί στη κοινωνία.

Το Palin P.C.I (Parent – Child Interaction) δημιουργήθηκε στο Michael Palin centre for Stammering Children που εδρεύει στο Λονδίνο. Το πρόγραμμα χορηγείται από εκπαιδευμένους στη προέγγιση αυτή λογοθεραπευτές. Η προσέγγιση αυτή στηρίζεται στο πολύ-παραγοντικό μοντέλο για τον τραυλισμό βάση του οποίου οργανικοί, γλωσσικοί, περιβαλλοντικοί και ψυχολογικοί παράγοντες ευθύνονται για την εμφάνιση του τραυλισμού στα παιδιά προσχολικής ηλικίας.  Το Palin P.C.I aπευθύνεται σε παιδιά 4-7 χρόνων. Μετά τη λήψη αναλυτικού ιστορικού και την διεξοδική αξιολόγηση του παιδιού  ερμηνεύεται η δυσκολία του με βάση το πολύ-παραγοντικό μοντέλο για τον τραυλισμό. Εφόσον οι δυσκολίες του παιδιού κρίνεται ότι μπορούν να αντιμετωπιστούν σύμφωνα με τη θεραπευτική προσέγγιση «Επικοινωνιακής Αλληλεπίδρασης Γονέα – Παιδιού»,  συζητούνται με τους γονείς τα δεδομένα της αξιολόγησης, οι προϋποθέσεις και οι απαιτήσεις αυτής της προσέγγισης. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει συγκεκριμένο πρωτόκολλο αξιολόγησης και ακολουθούν δύο βασικά θεραπευτικά στάδια. Η Α΄ φάση θεραπείας διαρκεί 6 εβδομάδες  με συχνότητα 1 συνεδρία/ εβδομάδα,με την ταυτόχρονη παρουσία του παιδιού και των δύο γονιών/ένα γονέα. Τελειωνοντας την συνεδρια οι γονείς έχουν δεσμευτεί να αφιερώνουν μόνο 5 λεπτά  για τουλάχιστον 3 φορές την εδομάδα «αποκλειστικό χρόνο» στο παιδί (special time), κατά τη διάρκεια του οποίου παίζουν, αλληλεπιδρούν και επικοινωνούν μαζί του, με τρόπους που έχουν επιλέξει και αποφασίσει με τη συνδρομή του θεραπευτή. Η επόμενη συνεδρία βασίζεται σε πληροφορίες που καταγράφουν οι γονείς κατά τη διάρκεια του πεντάλεπτου «αποκλειστικού χρόνου» και σε δεδομένα από βιντεοσκοπήσεις που γίνονται κατά τη διάρκεια της συνεδρίας.

Το Β΄στάδιο απαιτεί 6 εβδομάδες εδραίωσης των νέων δεξιοτήτων στο σπίτι από τους γονείς με μία μικρή, πεντάλεπτη τηλεφωνική εποπτεία του υπεύθυνου λογοθεραπευτή.

Τελειώνοντας και τα δύο θεραπευτικ΄στάδια , ακολουθεί ολοκληρωμένη επαναξιολόγηση και ολοκλήρωση του προγράμματος.

Το Πρόγραμμα Εξέλιξης Σχέσεων Επικοινωνίας [Π.Εξ.Σ.Ε.] είναι έμμεση θεραπεία λόγου στη βάση της κοινωνικής-αλληλεπιδραστικής θεωρίας.

Η θεραπεία εμπλέκει γονείς και παιδί.

Ωφέλιμες τροποποιήσεις στο επικοινωνιακό και γλωσσικό περιβάλλον του παιδιού προάγουν το επικοινωνιακό κίνητρο και ενισχύουν τη γλωσσική του ανάπτυξη.

Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από εμπειρικά τεκμηριωμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις: Βραχεία Θεραπεία με Εστίαση στη Λύση και Θεραπεία Αλληλεπίδρασης Γονέα-Παιδιού.

Το Π.Εξ.Σ.Ε. συγκροτήθηκε ως δομημένο πρόγραμμα έμμεσης παρέμβασης, προσαρμοζόμενο ευέλικτα στις ιδιαίτερες ανάγκες παιδιού και οικογένειας. Ενεργοποιεί γονεϊκές Στρατηγικές Αλληλεπίδρασης, Οικογένειας και Γλωσσικής Διέγερσης.

Αξιοποιώντας ως πεδίο θεραπείας το παιχνίδι γονέα-παιδιού εξυπηρετεί ανάγκες πρώιμης παρέμβασης. Αποδίδει στον γονέα ρόλο «ειδήμονα» προσδίδοντας στον θεραπευτή συντονιστικό ρόλο. Διαθέτει οργανόγραμμα, προσδιορισμένη δομή συνεδρίας και έντυπα υποστήριξης. Προτείνει ολιστικό σχήμα διερεύνησης ικανοτήτων/αναγκών του παιδιού στη βάση του Διεθνούς Συστήματος Ταξινόμησης (ICF) εκτιμώντας παράλληλα την γονεϊκή ετοιμότητα συμμετοχής μέσα από το πρίσμα του διαθεωρητικού μοντέλου σταδίων αλλαγής. Μελέτες περίπτωσης καταδεικνύουν τα πρώτα ενθαρρυντικά δεδομένα κλινικής αποτελεσματικότητας.

Το Π.Εξ.Σ.Ε. στην αίθουσα θεραπείας

Η εκτενής διερευνητική διαδικασία στη βάση της Διεθνούς Ταξινόμησης (ICF) καταγράφει το προφίλ ικανοτήτων και αναγκών του παιδιού, το οποίο συζητάται εκτενώς με τους γονείς στη Συνεδρία Διατύπωσης που προηγείται του θεραπευτικού προγράμματος. Αποφασίζεται εφαρμογή του Π.Εξ.Σ.Ε και η στόχευση του προγράμματος.

Το Π.Εξ.Σ.Ε. εξελίσσεται σε χρονικό διάστημα 12 εβδομάδων και συμπεριλαμβάνει την Φάση Ανάπτυξης και την Φάση Εδραίωσης.

Η στόχευση του προγράμματος, απαντώντας στις ανάγκες του συγκεκριμένου παιδιού, εξυπηρετείται μέσω Στρατηγικών Αλληλεπίδρασης, Οικογένειας και Γλωσσικής Διέγερσης. Οι Στρατηγικές επιλέγονται στη βάση (α) των αποτελεσμάτων της διερευνητικής διαδικασίας και (β) της επεξεργασίας βιντεοσκοπημένων αλληλεπιδράσεων παιχνιδιού γονέων-παιδιού. Χρησιμοποιούνται βιντεοσκοπημένα αποσπάσματα παιχνιδιού γονέα παιδιού προκειμένου να αναδειχθούν και να ενισχυθούν οι θετικές συμπεριφορές του κάθε γονέα, ό,τι ήδη κάνει και βοηθά.

Κατά τη Φάση Εδραίωσης οι γονείς διατηρούν εβδομαδιαία τηλεφωνική επικοινωνία ενημερωτικού χαρακτήρα με τον θεραπευτή σε σταθερή μέρα και ώρα. Στην 12η εβδομάδα αξιολογούνται τα αποτελέσματα του προγράμματος και λαμβάνονται κλινικές αποφάσεις.

Η θεραπευτική αλλαγή ξεκινά με τα 5λεπτα αποκλειστικού χρόνου, ήδη με την έναρξη του προγράμματος και εξελίσσεται στη συνέχεια με την προσθήκη Στρατηγικών. Οι γονείς ενδυναμώνονται, ενισχύουν την διαχειριστική τους επάρκεια ενώ η ανησυχία τους, που είναι αρχικά υψηλή, μειώνεται σημαντικά (σύμφωνα με μετρήσεις κλινικής αποτελεσματικότητας που συλλέγουμε).

 Πηγή: eulegein.net