Πώς μπορεί πραγματικά να βοηθηθεί ένα παιδί με διάσπαση προσοχής στην τάξη; Η εργοθεραπεία και οι στοχευμένες στρατηγικές δίνουν ουσιαστικές λύσεις πέρα από το stress ball.

Όχι άλλο stress ball: Τι πραγματικά βοηθά ένα παιδί με δυσκολίες προσοχής στην τάξη;

Τα τελευταία χρόνια, το stress ball έχει γίνει σχεδόν σύμβολο των «λύσεων» για τη διάσπαση προσοχής στην τάξη. Το βλέπεις παντού: σε γραφεία ειδικών, σε λίστες σχολικών ειδών, ακόμα και να περνάει από χέρι σε χέρι σαν μαγικό φίλτρο. Όμως… λειτουργεί πραγματικά; Και, κυρίως, είναι αυτό που πραγματικά χρειάζεται ένα παιδί που δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί;

1. Το πρόβλημα δεν είναι το αντικείμενο, αλλά η μονοδιάστατη προσέγγιση

Ένα stress ball μπορεί να βοηθήσει, αλλά μόνο αν ταιριάζει στο προφίλ του παιδιού και χρησιμοποιείται με στόχο και σκοπό. Συχνά, όμως, δίνεται άκριτα, με τη λογική του «τουλάχιστον κάτι κάνουμε». Το πρόβλημα είναι ότι γίνεται ένα είδος “γύψου” πάνω από μια βαθύτερη ανάγκη: ρύθμιση του σώματος, του αισθητηριακού συστήματος και του τρόπου που το παιδί συμμετέχει στο μαθησιακό περιβάλλον.

2. Η διάσπαση προσοχής είναι πολυπαραγοντική

Δεν έχει μία αιτία, άρα δεν έχει και μία λύση. Ένα παιδί μπορεί:

• Να δυσκολεύεται να διατηρήσει εγρήγορση,
• Να υπερερεθίζεται εύκολα,
• Να δυσκολεύεται να φιλτράρει περιβαλλοντικούς ήχους, κινήσεις ή αφαιρέσεις,
• Να μην μπορεί να ελέγξει την κινητική του ανησυχία,
• Να χρειάζεται συνεχή κίνηση για να “ξυπνήσει” το σώμα του και να οργανώσει τη σκέψη του.

3. Ο ρόλος της εργοθεραπευτικής αξιολόγησης

Η εργοθεραπεία μπορεί να αποκαλύψει ποιο είναι το ακριβές προφίλ ρύθμισης του παιδιού.
Μήπως χρειάζεται:

• Δραστηριότητες έντονης κινητικής εκφόρτισης πριν το μάθημα;
• Βαθειά πίεση στο σώμα (deep pressure input) για να μειώσει το άγχος;
• Ένα εργονομικά προσαρμοσμένο κάθισμα (π.χ. wiggle cushion ή theraband);
• Περιστασιακές “κινήσεις διαλείμματος” (movement breaks);

Τα παραπάνω είναι πολύ πιο στοχευμένα και προσωπικά για κάθε παιδί.

4. Πραγματικά βοηθητικά εργαλεία και στρατηγικές

Ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού, οι πιο ουσιαστικές λύσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Σωματική κινητικότητα χωρίς αποδιοργάνωση: καρέκλες που επιτρέπουν μικροκινήσεις, ειδικά λάστιχα στα πόδια της καρέκλας ή «δυναμικά» μαξιλάρια καθίσματος.
• Διαλείμματα κίνησης: μικρές οργανωμένες δραστηριότητες (π.χ. να πάει να παραδώσει ένα μήνυμα σε άλλη τάξη, να μεταφέρει κάτι λίγο βαρύ).
• Αισθητηριακά εργαλεία με σκοπό: chewing tools, weighted lap pads ή ηχομονωτικά ακουστικά — όχι γιατί είναι της μόδας, αλλά γιατί καλύπτουν ανάγκες.
• Εναλλαγή στάσης: δυνατότητα να δουλεύει και όρθιο ή σε στάση  εργασίας διαφορετικής μορφής.
• Κατάλληλες οδηγίες: πιο σύντομες, ξεκάθαρες, με ενδιάμεσα checkpoints.
• Εκπαίδευση αυτορρύθμισης: μέσα από εικόνες, ιστορίες κοινωνικής κατανόησης .

5. Το πραγματικό εργαλείο: η κατανόηση του ενήλικα

Πιο σημαντικό από το αντικείμενο που κρατά το παιδί είναι η οπτική του ενήλικα που το συνοδεύει. Όταν ο εκπαιδευτικός ή ο γονιός καταλάβει ότι η δυσκολία συγκέντρωσης δεν είναι “επιλογή” του παιδιού, αλλά έκφραση μιας ανάγκης, τότε ανοίγει ο δρόμος για υποστήριξη και όχι για σύγκρουση.

Συμπέρασμα: Λιγότερα stress balls, περισσότερη εξατομίκευση

Η εργοθεραπεία δεν είναι απλώς η διανομή “εργαλείων”, αλλά η κατανόηση του πώς το κάθε παιδί βιώνει τον κόσμο και αλληλεπιδρά με αυτόν. Αντί να γεμίζουμε τα θρανία με αντικείμενα, ας γεμίσουμε τα μυαλά μας με γνώση και τις καρδιές μας με πρόθεση να κατανοήσουμε.

Χρήσιμες Πηγές:

Understood.org – Focus Issues in Class
AOTA – Sensory Processing