Αισθητηριακή Υπερευαισθησία στα Παιδιά: Τι Πρέπει να Ξέρετε
Τι κρύβει η υπερευαισθησία στα παιδιά;
«Μα δεν θέλει να φορέσει τίποτα!», «Τον ενοχλούν οι κάλτσες, η μπλούζα, ακόμα και η ραφή στο παντελόνι…», «Κλαίει κάθε φορά που πάμε να του φορέσουμε καινούριο ρούχο». Αν είστε γονιός και αυτές οι φράσεις σας φαίνονται γνώριμες, τότε πιθανόν το παιδί σας να παρουσιάζει σημάδια αισθητηριακής υπερευαισθησίας.
Αν και πολλοί γονείς συχνά αποδίδουν τέτοιες αντιδράσεις σε «καπρίτσια» ή «ιδιοτροπίες», η αλήθεια είναι πολύ πιο βαθιά – και σίγουρα πολύ πιο ενδιαφέρουσα.
Τι είναι η αισθητηριακή υπερευαισθησία;
Η αισθητηριακή υπερευαισθησία (ή αλλιώς αισθητηριακή αμυντικότητα) είναι μια αντίδραση του νευρικού συστήματος σε ερεθίσματα του περιβάλλοντος – όπως ήχοι, υφές, φώτα, γεύσεις ή μυρωδιές – που για τους περισσότερους ανθρώπους είναι «φυσιολογικά» ή «ουδέτερα», αλλά για ένα παιδί με υπερευαισθησία είναι υπερβολικά έντονα ή δυσάρεστα.
Ένα παιδί με υπερευαισθησία στην αφή, για παράδειγμα, μπορεί να δυσφορεί έντονα από:
- Τις ετικέτες των ρούχων
- Τα σφιχτά ρούχα ή εκείνα που ακουμπούν το σώμα
- Τα μαλλιά που πέφτουν στο πρόσωπο
- Το πλύσιμο ή κόψιμο των μαλλιών και των νυχιών
- Την άμμο, το γρασίδι ή τη βρεγμένη πετσέτα
Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι «κακομαθημένο» ή έχει χαμηλό κατώφλι ανοχής. Στην πραγματικότητα, ο εγκέφαλός του δέχεται τα ερεθίσματα με πιο έντονο τρόπο και δυσκολεύεται να τα φιλτράρει.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η αισθητηριακή επεξεργασία είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να οργανώνει και να ανταποκρίνεται σε πληροφορίες από τις αισθήσεις. Σε μερικά παιδιά, αυτό το σύστημα «λειτουργεί αλλιώς»: είτε λαμβάνουν πολύ έντονα τα ερεθίσματα (υπερευαισθησία), είτε δεν τα αντιλαμβάνονται επαρκώς (υποευαισθησία).
Η υπερευαισθησία μπορεί να σχετίζεται με:
- Αναπτυξιακές διαταραχές όπως ΔΕΠ-Υ ή αυτισμός
- Ανώριμη αισθητηριακή ολοκλήρωση
- Άγχος ή υπερδιέγερση
- Ή απλώς έναν πιο ευαίσθητο και αντιδραστικό νευρολογικό τύπο
Δεν είναι πάντα ένδειξη παθολογίας. Ωστόσο, όταν αρχίζει να δυσκολεύει την καθημερινότητα του παιδιού – και της οικογένειας – αξίζει να την κατανοήσουμε και να τη διαχειριστούμε κατάλληλα.
Πώς επηρεάζει τη ζωή του παιδιού;
Η υπερευαισθησία μπορεί να οδηγήσει σε:
- Δυσκολία στην ένδυση και καθημερινή φροντίδα
- Αντίσταση σε νέες εμπειρίες ή περιβάλλοντα
- Υπερβολικές αντιδράσεις (κλάματα, εκνευρισμός) χωρίς εμφανή λόγο
- Δυσκολία συγκέντρωσης ή συμμετοχής σε σχολικές ή κοινωνικές δραστηριότητες
Ένα παιδί που αποφεύγει συνεχώς τις αισθητηριακές εμπειρίες, μπορεί σταδιακά να αποκτήσει χαμηλή αυτοπεποίθηση, δυσκολίες στη ρουτίνα ή ακόμα και κοινωνική απόσυρση.
Τι μπορείτε να κάνετε ως γονείς;
Πρώτα απ’ όλα: να παρατηρείτε, όχι να κρίνετε.
- Δώστε σημασία στα μοτίβα: Αν δείτε ότι το παιδί αντιδρά σε συγκεκριμένα υφάσματα, φώτα, ήχους ή γεύσεις, κρατήστε σημειώσεις. Αυτή η παρατήρηση είναι πολύτιμη.
- Αποφύγετε την επιβολή: Το «θα το φορέσεις και τέλος!» δεν βοηθά. Αντίθετα, εντείνει το άγχος και το αίσθημα απειλής.
- Προσφέρετε εναλλακτικές: Αντί για ρούχα με ετικέτες, προτιμήστε άνετα, βαμβακερά ρούχα με μαλακές ραφές ή αφαιρέστε τις ετικέτες. Δώστε επιλογές.
- Προετοιμάστε το παιδί εκ των προτέρων: Π.χ. «Σε λίγο θα αλλάξουμε μπλούζα – διάλεξε ποια προτιμάς».
- Αναζητήστε υποστήριξη από ειδικούς: Ένας εργοθεραπευτής ειδικευμένος στην αισθητηριακή ολοκλήρωση μπορεί να αξιολογήσει το παιδί και να σας καθοδηγήσει.
Δεν είστε μόνοι – και δεν χρειάζεται να προσπαθείτε μόνοι
Αν νιώθετε ότι η καθημερινότητα με το παιδί σας μοιάζει με… ναρκοπέδιο, δεν φταίτε ούτε εσείς ούτε το παιδί. Υπάρχουν τρόποι να κατανοήσουμε τι συμβαίνει και – κυρίως – να βοηθήσουμε το παιδί να νιώσει πιο ήρεμο, ασφαλές και ικανό.
Στο Θεραπευτικό Κέντρο Λόγου & Κίνησης – Αθανασία Βρυωνάκη, η ομάδα μας είναι εδώ για να σας ακούσει, να σας κατατοπίσει και να σχεδιάσει μαζί σας βήματα υποστήριξης για το παιδί σας. Η εργοθεραπεία, με τον κατάλληλο επαγγελματία, μπορεί να αλλάξει την καθημερινότητά σας.
Καλέστε μας για μία πρώτη εκτίμηση ή επισκεφθείτε μας για να γνωρίσετε από κοντά τον χώρο και την προσέγγισή μας.