Πώς καταλαβαίνω αν έχω ένα δύσκολο παιδί ή ένα παιδί με δυσκολίες;
Όλοι οι γονείς έχουν περάσει από εκείνη τη φάση που νιώθουν ότι το παιδί τους είναι “δύσκολο”. Φωνάζει, αντιμιλά, αγνοεί κανόνες, δεν συνεργάζεται, κάνει ξεσπάσματα. Κι όσο κι αν προσπαθείς να το ηρεμήσεις, να του μιλήσεις λογικά ή να εφαρμόσεις κανόνες, κάτι δεν δουλεύει.
Και τότε, μέσα από τον εκνευρισμό και την απογοήτευση, γεννιέται η ερώτηση: Μήπως δεν είναι απλώς ένα δύσκολο παιδί; Μήπως έχει κάποια δυσκολία που δεν έχω δει;
Η αλήθεια είναι πως πολλές φορές, μια “δύσκολη” συμπεριφορά είναι στην πραγματικότητα μια “κραυγή βοήθειας”. Ένα σήμα πως το παιδί παλεύει με κάτι που δεν ξέρει πώς να εκφράσει αλλιώς.
Τι σημαίνει “δύσκολο παιδί”;
Ο όρος “δύσκολο παιδί” είναι γενικός, συχνά παρεξηγημένος και γεμάτος ερμηνείες. Συνήθως περιγράφει ένα παιδί που:
- Αντιδρά έντονα σε καθημερινές απαιτήσεις
- Έχει ξεσπάσματα, πείσμα ή άρνηση
- Δεν συνεργάζεται εύκολα
- Φαίνεται να δοκιμάζει συνεχώς τα όρια
Όμως, αυτά τα χαρακτηριστικά δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι το παιδί είναι “κακό”, “κακομαθημένο” ή “ανυπάκουο”. Μπορεί να είναι η εξωτερική εκδήλωση μιας εσωτερικής δυσκολίας.
Πώς ξεχωρίζω αν υπάρχει κάτι βαθύτερο;
1. Η ένταση και η συχνότητα
Όλοι θυμώνουμε ή γκρινιάζουμε. Όμως αν το παιδί αντιδρά υπερβολικά σε μικρές αλλαγές ή δυσκολίες, και αυτό συμβαίνει πολύ συχνά, αξίζει να το εξετάσεις πιο προσεκτικά.
2. Η διάρκεια
Αν η συμπεριφορά παραμένει για μήνες και δεν βελτιώνεται παρά τις προσπάθειες, μπορεί να υπάρχει ανάγκη για στήριξη.
3. Η επίδραση στην καθημερινότητα
Εμποδίζει το παιδί να λειτουργήσει στο σπίτι, στο σχολείο ή στις σχέσεις του; Νιώθει συχνά θυμό, άγχος, ματαίωση ή απόρριψη;
4. Η σχέση με την προσπάθεια
Μήπως το παιδί αποφεύγει συνεχώς πράγματα που του φαίνονται δύσκολα; Μήπως εκδηλώνει συμπεριφορές επειδή δεν αντέχει να “αποτύχει”;
Δύσκολη συμπεριφορά ή δυσκολία στη ρύθμιση;
Πολλά παιδιά με:
- Γνωστικές δυσκολίες
- Δυσκολίες λόγου/επικοινωνίας
- ΔΕΠ-Υ (διάσπαση προσοχής/υπερκινητικότητα)
- Αισθητηριακή υπερευαισθησία
- Συναισθηματικές δυσκολίες
εκφράζουν την εσωτερική τους δυσκολία μέσα από έντονη ή μη συνεργάσιμη συμπεριφορά.
Δεν ξέρουν πώς να πουν:
“Αγώνομαι όταν αλλάζει κάτι απότομα”
“Με κουράζει ο θόρυβος στην τάξη”
“Δεν καταλαβαίνω τι ζητάει η άσκηση”
Αντί για λέξεις, έρχεται το πείσμα, η άρνηση, η ένταση.
Τι μπορώ να κάνω σαν γονιός;
- Άκου πίσω από τη συμπεριφορά: Πίσω από κάθε “όχι”, “δεν θέλω”, ή φωνή, υπάρχει ένα “κάτι με ζορίζει”.
- Μείνε ψύχραιμος – όχι παθητικός: Η σταθερότητα και η αγάπη δεν σημαίνουν “τα επιτρέπω όλα”.
- Αναρωτήσου: “Τι χρειάζεται για να τα καταφέρει;”
- Μη φοβηθείς να ζητήσεις αξιολόγηση: Ένας ειδικός μπορεί να εντοπίσει δυσκολίες που εμείς δεν βλέπουμε πάντα.
Και τελικά… το παιδί μου είναι δύσκολο ή έχει δυσκολίες;
Μπορεί να είναι και τα δύο. Αλλά η διαφορά είναι σημαντική:
Το “δύσκολο παιδί” σου ζητά καθοδήγηση.
Το παιδί με δυσκολίες, σου ζητά κατανόηση, υπομονή και κατάλληλη υποστήριξη.
Και τα δύο έχουν ανάγκη από εσένα – όχι για να τα “διορθώσεις”, αλλά για να σταθείς δίπλα τους με αγάπη και επίγνωση.
Χρήσιμες πηγές: Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας